Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafınca ilk olarak 1988 senesinde HIV mevzusunda farkındalık yaratmak amacıyla belirlenen 1 Aralık Dünya HIV / AIDS Günü dolayısıyla mevzuya dikkat çeken uzmanlar, devletimizde 2000-2018 yılları arasındaki dönemde HIV enfeksiyonu görülme sıklığının yüzde 400 oranında artış gösterdiğini kaydetti.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) HIV/AIDS Emek verme Grubu Başkanı Prof. Dr. Halis Akalın, 1 Aralık Dünya HIV/AIDS Günü dolayısıyla yapmış olduğu açıklamada, HIV enfeksiyonunun görülme yaşlarının buluğluk çağına kadar düştüğünü altını çizdi.
Prof. Dr. Akalın, “Devletimizde 2000 yılının başından 2018 yılına kadar yüzde 400’lere ulaşan bir artış mevcuttur. Bu artışta rol oynayan mühim faktörler olarak HIV prevalansı yüksek olan bazı komşu ülkelerle yakın gezinsel ilişkilerimiz, toplumda HIV enfeksiyonu hakkında farkındalığın yeterince gelişmemiş olması, HIV enfeksiyonu açısından riski daha yüksek olan duyarlı gruplara yeterince ulaşılamaması, damgalama, ayrımcılık ve orta öğretimde cinsel yol ile bulaşan enfeksiyonlardan korunma eğitiminin kafi olmaması benzer biçimde nedenler sayılabilir” dedi.
“HIV VE AIDS AYNI ŞEY DEĞİL”
HIV enfeksiyonu ile AIDS’in aynı şey olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Akalın, şu detayları verdi: “HIV’in vücuda girdikten sonrasında çoğu zaman viral bir üst solunum yolu enfeksiyonu benzer biçimde seyreden akut periyodunu, kronik enfeksiyon (asemptomatik dönem) periyodu izler. Bu zamanda de HIV enfeksiyonundan şüphelenebileceğimiz ağızda tekrarlayan mantar enfeksiyonları, gece yanığı benzer biçimde hastalıklar oluşabilir.
HIV vücuda girdikten sonrasında bağışıklık sisteminin hücrelerini (CD4+ T-lenfositleri) vakit içinde direkt ve dolaylı olarak hasara uğratır, azaltır ve bağışıklık sistemini zayıflatır. Bu bağışıklık sistemi hücrelerinin sayısının 200/mm3’ün altına düşmesi ile AIDS periyodu adım atar. HIV enfeksiyonu eğer zamanında tanınarak tedavi edilmezse, ortalama 8-10 senelik süre içinde bu döneme ulaşılır.
Bağışıklık sisteminin iyice zayıfladığı bu zamanda, bağışıklık sisteminin düzgüsel olduğu kişilerde hastalık yapmayan ya da sık görülmeyen mikroorganizmaların yapmış olduğu enfeksiyonlar (fırsatçı enfeksiyonlar) ve kaposi sarkomu, lenfoma benzer biçimde kanserler gelişir.”
TÜRKİYEDEKİ SAYININ 70 BİNLERE ULAŞTIĞI TAHMİN EDİLİYOR
2021 yılı sonu itibariyle dünyada 38,4 milyon HIV enfeksiyonu ile yaşayan şahıs bulunduğunun tahmin edildiğini kaydeden Prof. Dr. Akalın, “Günümüze kadar ortalama 40 milyon şahıs AIDS ya da AIDS ile ilişkili fırsatçı enfeksiyon ya da kanserlerden kaybedilmiştir. 2021 senesinde 1,5 milyon yeni HIV enfeksiyonu saptanmış olup, AIDS ve AIDS ile ilişkili komplikasyonlar sebebiyle 650 bin şahıs yaşamını yitirmiştir.
Devletimizde ise 2021 yılı sonu itibariyle Sıhhat Bakanlığı resmi kayıtlarında 32 bin şahıs HIV ile yaşıyor olarak raporlanmıştır. Bunlardan 26 bini adam bireylerdir. Hastalığından habersiz olduğu kabul edilen kişilerle birlikte ülkemizdeki HIV ile yaşayanların sayısının 65-70 bin içinde olduğu tahmin edilmektedir” dedi.
“SADECE YARISININ BULAŞ YOLU BİLİNİYOR”
Virüsün ülkemizdeki en sık bulaş yolunun cinsel yolla bulunduğunu özetleyen Prof. Dr. Akalın, “Resmi kayıtlarda bulaş yollarının yalnız yarısı tam olarak raporlanabilmiştir. Bulaş açısından durumu malum kişilerin yüzde 97,1’inde bulaş yolu cinsel ilişkidir. Cinsel yolla bulaşın da ortalama yüzde 67’sini heteroseksüel (kadın-erkek) ilişki, yüzde 33’ünü ise erkek-erkek ilişkisi ve bisexuel ilişki oluşturmaktadır. Devletimizde HIV ile yaşayanların en yoğun oldukları yaş aralığı 20 ila 45 yaş arasıdır. Bununla beraber 15-19 yaş aralığında son yıllarda dikkati çeken bir artış mevcuttur” diye konuştu.
“COVİD, HIV TESTLERİ VE TAKİBİNİ SEKTEYE UĞRATTI”
Kovid pandemisiyle birlikte HIV testi yaptırma olanaklarının da kısıtlandığına dikkat çeken Prof. Dr. Akalın, şunları söylemiş oldu: “Son yıllarda resmi kayıtlara girenlerin azalması, Covid-19 pandemisinin getirmiş olduğu karantina ve kapanma ya da mevzu ile ilgili bakım veren kliniklerin tamamen Covid hastalarına yönelmesi benzer biçimde engellemeler sebebiyle kontrol yaptırma olanaklarının pandemiden negatif etkilenmesine bağlanmaktadır.
2023 senesinde bu artış ivmesinin normale dönmesi beklenmektedir. 1996 yılından itibaren etkili kombinasyonların tedaviye girmesi ile yeni enfeksiyon sayılarında ve AIDS’e bağlı ölüm oranlarında belirgin azalma meydana gelmiştir. Tedavisini tertipli sürdürenlerde yaşam süresi beklentisi, HIV ile yaşamayanlara bakılırsa neredeyse aynı seviyeye gelmiştir. Bu tedaviler HIV’i vücuttan tamamen silmediği için tedavinin yaşam boyu tertipli olarak alınması gerekmektedir.
Meydana getirilen çalışmalarda tedavisini tertipli olarak alan ve HIV’in kandaki seviyesi minimum 6 ay ölçülemeyecek düzeyde seyredenlerin bulaştırıcı olmadığı gösterilmiş ve bu sonuçlar belirlenemeyen (B) = bulaştırmayan (B) yaklaşımını getirmiştir (B=B). Damgalama ve ayrımcılık hak ihlallerini bununla beraber getirmektedir. Tüm cemiyet olarak damgalama ve ayrımcılık ile savaşmamız gerekmektedir.”
Yoruma kapalı.