Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun ÖTV indirimi vaadinin arkasından AKP iktidarı harekete geçti. ÖTV matrah düzenlemesi 24 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlandı. Gömü ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, düzenlemenin 1 Aralık’ta yürürlüğe gireceğini söylemişti. Nebati’nin açıklamasının arkasından otomobil satışları durma noktasına gelmişti.
DÜZENLEME BEKLENTİLERİN ALTINDA KALDI
Ekonomim.com’dan Aysel Yücel’in haberine nazaran; Otomotiv sektöründe beklentilerin altında kalan ÖTV matrah artışı düzenlemesinin ömrü 1 haftayı geçemeyecek. Kurdaki yükseliş ve üretim maliyetlerindeki artış, 1 Aralık’ta otomobil fiyatlarında yeni zamları bununla beraber getirecek. Gelen zamlarla birçok model tekrardan bir üst dilime çıkacak.Otomobil fiyatlarında belirli oranda indirim sağlayacak ÖTV matrah artışı düzenlemesi için 1 Aralık’a tarih verilmesi, otomotiv satışlarını durma noktasına getirmişti. Zira ilk kez bir matrah düzenlemesi için önden tarih verildi, bu da sektörde beklenti yarattı. Sektörden gelen tepkiler dikkate alınarak, tarih öne çekildi. 24 Kasım Perşembe günü ÖTV matrah artışı yapılmış oldu. Otomotiv Dağıtıcıları Derneği (ODD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt ve birçok sektör temsilcisi meydana getirilen güncellemenin beklentileri karşılamadığını beyan etti. Yüksek enflasyon paralelinde sektör minimum yüzde 100 matrah artışı beklerken, bu oran yüzde 40 ile yüzde 53 içinde değişen oranlarda kaldı. Son olarak Ağustos 2021’de meydana getirilen bir önceki matrah güncellemesinden ilkin ortalama 50 değişik model yüzde 80’lik dilimin altında kalıyordu. O tarihten itibaren döviz kurunda ortalama yüzde 90 artış olması, üretim maliyetlerinin yükselmesi ve bu maliyetlerin vasıta fiyatlarına yansımasıyla neredeyse tüm modeller yüzde 80’lik dilime girdi. Yeni matrah düzenlemesi, sınırı olan sayıda modelin bir alt vergi dilimine düşmesini sağlamış oldu. İndirim oranı da yüzde 5,5 ila yüzde 19 içinde değişti.
“ZAMLAR SADECE KUR ARTIŞI KAYNAKLI DEĞİL”
Sadece matrahla ilgili aslolan büyük problem düzenlemenin bir hafta bile ömrünün olmaması. Otomobil tutarları en fazlaca euro kurundan etkiliyor. Kurdaki hareketlilik de derhal fiyatlara yansıyor. Son aylarda kurun hareketlenmesi ile otomobil fiyatlarının üst üste zamlanmasına niçin oldu. Bilhassa eylül ayından bu yana birçok marka bir ayda üç kez zam hayata geçirmeye başladı. Yalnız son bir ayda 18,20’den 19,40’ yükselen euro kuru, otomobil fiyatlarının averaj yüzde 4 yukarı çıkmasına niçin oldu. Zam sonrası ÖTV dilimi değişen bazı modellerde bu oran fazlaca daha yüksek. Konuştuğumuz marka temsilcileri ve sektör uzmanları 1 Aralık’ta yeni zamların yolda bulunduğunun sinyallerini verdi. Meydana getirilen zamlar bir tek kur artışı kaynaklı da değil. Üretim maliyetlerindeki artış da tutarları artıran bir öteki mühim unsur.
“YENİ ZAMLARLA MATRAH AVANTAJI KAYBEDECEK”
Otomotiv veri çözümleme şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, yüksek enflasyonun olduğu ve kurun süratli yükseldiği dönemlerde ayda birkaç kez zam yapılmasının kaçınılmaz bulunduğunu ifade ederek, “Önümüzdeki haftada yeni zamlar bekliyoruz. Yılbaşına kadar otomobil fiyatlarının averaj yüzde 5-10 zamlanacağını öngörüyoruz. Önümüzdeki haftadan itibaren birçok modelin matrah artışıyla kazanılmış olduğu vergi avantajını kaybedecek” dedi.
“YÜZDE 45 ÖTV’Lİ ARAÇ KALMAYACAK”
Matrah düzenlemesi sonrası en düşük vergi dilimi olan yüzde 45 ÖTV dilimine bir tek bir model girebildi. O da Hyundai’nin Türkiye’de ürettiği i10 modeli oldu. Matrah güncellemesiyle i10’un fiyatı yüzde 15 düşüşle 282 bin 750 TL’ye kadar indi. Sadece, Hyundai, yeni güncel fiyat listesini açıklarken bu rakamların 30 Kasım’a kadar süreceğinin sinyallerini verdi. Hyundai yetkilileri, zam oranı mevzusunda net bir sayı vermese de bayilerden edindiğimiz bilgilere nazaran, şirket, 1 Aralık’ta yüzde 7’nin üstünde zam yapmayı planlıyor. Bu da i10’un yüzde 45 ÖTV diliminde 1 hafta sadece kalabileceği anlamına geliyor. Öteki taraftan yüzde 60 ÖTV dilimine giren ve daha çok talep gören i20’nin de bir üst vergi dilimine çıkacağı öngörülüyor. Fiat Egea, Renault Clio benzer biçimde öteki fazlaca satan modellerde de benzer durum yaşanacağı belirtiliyor. Matrah artışı öncesi, yüzde 80 ÖTV diliminin altında bir tek 2-3 model kalmıştı. Sektör temsilcileri, gelen zamlarla ocak ayına kadar tekrardan alt vergi diliminde vasıta kalmayacağını dile getiriyor. Geçen hafta perşembe günü meydana getirilen düzenlemeyle de yüzde 45 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 120 bin liradan 184 bin liraya, yüzde 50 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 150 bin liradan 220 bin liraya, yüzde 60 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 175 bin liradan 250 bin liraya, yüzde 70 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 200 bin liradan 280 bin liraya çıkarıldı. Öteki taraftan, sektör temsilcileri, her ne kadar Türkiye’deki ÖTV sisteminin kökten değişmesi icap ettiğini vurgulasa da, devletin otomobilden sağlamış olduğu ÖTV gelirini bilhassa de bu zamanda yitirmek istemeyeceği görüşünde birleşiyor.
YENİ MATRAH GÜNDEMDE
Matrah artış oranının sınırı olan oranlarda kalması, markalarda yeni bir düzenleme yapılması yönünde beklenti yarattı. Otomotivciler, bir taraftan belirsizliğin hakim olduğu 2023 için tedarik planları yapmakta zorlanırken, ÖTV matrahlarının beklentiyi karşılamaması da markaların stratejisini zorlaştırıyor. Skoda Genel Müdürü Zafer Başar, mevzuyla ilgili EKONOMİ gazetesine şu değerlendirmeyi yapmış oldu: “ÖTV matrah değerlerinde güncelleme oranları yüzde 40 ile 53 içinde değişen bir averaja haiz olacak şekilde kamuoyu ile paylaşıldı. Son olarak 13 Ağustos 2021 de matrah düzenlemesi yapılmıştı. O tarihteki kurlar üstünden hesaplandığında, matrah artış oranı kur artışlarının peşinde kaldı. Artan üretici girdileri ve dolayısıyla döviz bazındaki maliyet artışlarını da göz önüne aldığımızda meydana getirilen iyileştirmenin mevcut üretici enflasyonu nispetinde olması, sektör adına orta vadede daha öngörülebilir bir planlama ve satış stratejisi oluşturma fırsatı sunabilirdi. Sadece yetkili mercilerin gerektiğinde müdahale ettiğini gördük. Bu da bizlere gelecek yıl ihtiyacımız olan yeni bir düzenleme için ümit verdi.”
“FIRSATÇI” BAYİLERDE LİSTE FİYATINDA ARAÇ BULUNAMIYOR
ÖTV matrah artışı, belirsizlik sebebiyle talebini erteleyen tüketiciyi hareket geçirse de bayiye giden müşterilerin bir çok umduğunu bulamadı. Zira tedarik sıkıntısı sebebiyle vasıta bulmakta güçlük yaşandı. Bilhassa en fazlaca satan ve fiyatı en uygun olan Renault Clio, Fiat Egea, Hyundai i20 benzer biçimde yerli üretim araçlarda son aylarda sınırı olan sayıda üretim yapıldığını aktaran sektör temsilcileri, mevcut araçların da kısa sürede tükendiğini beyan etti. Öte taraftan, bayiye giden bazı müşteriler, markaların sıralama fiyatının üstünde rakamlarla karşılaştı. Bazı “fırsatçı” bayiler, aksesuar oyunu ile fiyatı yukarı çekiyor. Şöyleki ki, bazı bayilerin, ellerindeki araçlara çeşitli aksesuarlar ilave ederek, otomobili sıralama fiyatının üstünde satarak kar hayata geçirmeye çalmış olduğu öne sürülüyor. Bu bayilerin aradaki farkı faturasız olarak almış olduğu, bir nevi vergi kaçırılmış olduğu iddia ediliyor. Her ne kadar markalar, bu tür vakaları önlemek için ‘gizli saklı alan kişi’ timi oluşturup denetimleri artırsa da, problem çözülemiyor.
ARZ SORUNU İKİNCİ EL PİYASASINA YARADI
Sıfır kilometre araçlarda yaşanmış olan arz problemi ikinci el otomobil piyasasına yaradı. İkinci el otomobil sektörü oyuncularından Otoshops Genel Müdürü Melih Mutlu, matrah güncellemesinin ikinci el piyasasına etkilerini değerlendirdi. Mutlu, matrah artışıyla ilk olarak pazardaki belirsizliğin ortadan kaldırıldığını ve bu durumun tekrardan piyasayı hareketlendirdiğini belirterek, “Tüketiciler, erteledikleri alım kararlarını hayata geçirmek istese de satın alma aşamasında bu sefer de tedarik problemi ile karşılaştılar. Bu sebeple ikinci el araçlara olan talep de gelecek günlerde artacak ve pazarda hareket başlamış olacak. Aralık ayında ve yeni model yılı itibarıyla gelecek olan maliyet kaynaklı artışlar, talebini erteleyen tüketicilerin hem sıfır hem de ikinci el vasıta alımını tetikleyecektir” açıklamasını yapmış oldu. Uzmanlar sıfır araçlara gelen zamlar ve ikinci ele artan taleple fi yatların daha da yukarı çıkacağını ifade ediyor. Öteki taraftan, matrah artışından pozitif etkilenen bir öteki grup da düzenleme kapsamına girmese de fiyatı 595 TL’nin üstünde olan daha üst segment araçlar oldu. Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, “Belirsizliğin ortadan kalkması ile vasıta alımını öteleyen C SUV ve D segmenti müşterisi de alıma geçti. Bu araçların satışındaki durgunluk kaktı” dedi.
Yoruma kapalı.