Eski köye getirilen yeni âdetlerin insanların hususi hayatına müdahaleyi ihtiva ettiği, bilhassa bayanlar, dini azınlıklar, lezbiyen, gey, bisexuel, trans, interseks (LGBTİ+) kişilerin haklarını ihlal edeceği basın, ifade ve örgütlenme özgürlüğünü baltalayacağı endişeyle açıklandı.
Mecliste onaylanan kanunda ülkedeki her insanın evlilik dışı cinsel ilişki yaşadığının tespitinde bir yıla kadar hapis cezası alabileceği en oldukça konuşulan madde olsa da yeni yasa siyasal özgürlüklere de ciddi boyutlarda engelleme getiriyor; cumhurbaşkanı, başkan yardımcısı, devlet kurumları ve bayrağa hakaret etmeye ciddi cezalar getiriyor.
Görüşlerini aldığım İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Andreas Harsono, “Endonezya’nın insan hakları bir atışla tersine döndü, onaylanan ceza yasasıyla nüfusun çoğunluğu ansızın potansiyel suçlu haline geldi” diyor. “Yeni yasa ateşlenmeye hazır bir tabanca şeklinde hedefte; bayanlar, LGBTİ+’lar ve dini azınlıklar var” diyen Harsano, evlilik dışı rızaya dayalı seksi kabahat sayan yasanın mahremiyet hakkına tam kapsamlı bir hücum bulunduğunu, fert ve ailelerin mahremine müdahale edildiğini vurgulayarak “Endonezya’da yeni yasaya bakılırsa potansiyel suçlu birçok çift var. Bilhassa kırsal kesimde ‘kawin siri’ diye malum İslami törenle evlenen Müslüman çiftlerin evlilik cüzdanı yoktur. Yeni yasaya bakılırsa aileden biri şikâyet ederse resmen suçlu olacaklar. Kendi rızaları ile resmi nikâh olmadan beraber yaşamayı seçen çiftler de potansiyel suçlu.” diyor. Ek olarak “Eşcinsel çiftlerin resmen evlenemediğinden ilgili madde tüm eşcinsel davranışları da fiilen yasadışı kılıyor. Endonezya tarihinde ilk kez yetişkinlerin rızaya dayalı eşcinsel davranışlarının kanunla yasaklandığına” işaret ediyor.
HERKES HAPSE ATILABİLİR
Ek olarak yasa, istisnalar haricinde kürtajı, birine kürtaj hakkında data vermeyi ve küçüklere doğum kontrolü hakkında data vermeyi de kabahat sayıyor. Dolayısıyla hanım ve kız evlatlarının sağlıklarını koruma, bedenleri ve çocuk sahibi olma mevzusunda bilgili seçim yapmalarının önüne engeller konuluyor. Hanımefendilerin sokağa çıkma yasağı, hanım sünneti ve mecburi başörtüsü kuralları şeklinde düzenlemeler de ayrımcılık içermekte. Ceza kanunundaki dine sövgü kısmı 1’den 6 maddeye çıkarılmış ve ilk kez bir din yada inançtan irtidat edilmesini yasaklayan bir maddeye yer verilmiş.
Cakarta’nın Ahok lakaplı Hıristiyan valisi, mevcut maddeyle seçim kampanyası esnasında yapmış olduğu bir konuşmada İslam dinine hakaretten 2017’de hapis cezası almış ve iki yılını cezaevinde geçirmişti.
Harsono, “Yasanın çıkarılması, Endonezya’da insan hakları açısından tam anlamıyla bir felaketin başlangıcıdır” diyor. Toplam 624 maddenin çoğunun internasyonal standartları karşılamakta bulunduğunu öteki maddelerin derhal tekrardan gözden geçirilerek iptal edilmesi icap ettiğinin altını çiziyor. Hollanda’nın sömürgecilik zamanından gelen ceza kanununun gereksinimleri karşılamadığı sebebi öne sürülerek değiştirilmesi senelerdir gündemdeydi. Kanun taslağının önceki versiyonu 2019’da Cumhurbaşkanı Jokowi tarafınca büyük protestolarının peşinden meclis de görüşülmeden ertelenmişti. Harsano Hollanda’dan kalan yasanın birçok açıdan daha iyi bulunduğunu, dine sövgü yada dinden dönmeyi kabahat saymadığını bu maddelerin devrin Cumhurbaşkanı Soekarno tarafınca 1965’te eklendiğini anımsatıyor. Halkın hâlâ yeni yasayı hazmetmeye çalıştığını ifade eden Harsano:
“Bu baskıcı yasa geniş çapta uygulanamaz. Yoksa kaç milyon çift hapse atılacak? Yasal bir belge olmadan evlenmiş insanoğlu, aile yada cemiyet bir mesele çıkarmadıkça bir sorunla karşılaşmaz, yasanın tehlikesi de tam olarak budur. Hedeftekileri rahatsız etme etmek için kullanılmayı bekleyen bir tabanca.” dedi.
Endonezya’da yaşayan ya da Bali şeklinde bölgeleri ziyaret eden yabancılar ve mahalli halk için eşit derecede geçerli olduğu söylentisinin peşinden bir izahat icra eden Bali Valisi Wayan Koster yabancı ve turistlerin içine su serpti. 2019’da 16 milyon gezgin alan Bali Adası’nda yabancılara evlilik cüzdanı sorulmayacağını deklare etti.
BALİ’DEN YOZGAT’A
Ortalama 25 yıl ilkin başımıza gelen bir vakası anımsadım birden. İngiliz arkadaşlarla gezerken Yozgat’ta bir gece kalmıştık. Evlilik cüzdanımız yanımızda değildi! Otel görevlisi evlilik cüzdanı olmadığından ve ben Türk olduğum için eşim ve beni ayrı odaya koymak istemiş, yüzüklerimizi de kanıt kabul etmemişti. Oysa evli olmayan İngiliz dostlar için mesele yoktu! Dostlar bu mantığı anlamadı ve biz o otelde kalmadık yola devam edip Safranbolu’da butik otellerden birinde sorunsuz kalmıştık.
[email protected]
Yoruma kapalı.