İşverenler, çalışanların tazminatlarını ödememek ve işgücü maliyetlerinden kaçmak için çeşitli ususlsüzlüklere başvuruyor. Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) verileri de çarpıcı gerçeği gözler önüne serdi.Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) SGK verilerinden yararlanarak hazırladığı rapora gore iş sözleşmesi fesholan çalışanların yarısı çekilme etmiş benzer biçimde yayınlandı. Ek olarak 2015-2021 yılları aralığında 1,5 milyon şahıs Kod-29 ile tazminatsız işten atıldı. Rapora gore 2021 senesinde işten çıkarılanların yüzde 84’ü kıdem tazminarına erişemedi. ‘Yüz kızartıcı kabahat’ olarak da malum Kod-29 bilhassa işten çıkarma yasağının uygulanmış olduğu salgın sürecinde gündem olmuştu.
İŞTEN ÇIKIŞ SAYISI SİGORTALI İŞÇİ SAYISINDAN FAZLA
SGK verilerine gore 2015 ve 2021 içinde işverenler tarafınca SGK’ye toplam 124 milyon 90 bin işten çıkış bildirgesi verildi. İşten çıkış bildirgelerinin toplam sayısı sigortalı işçi sayısını aştı.Raporda bu durumun yaşamın olağan akışına aykırı görünmüş olduğu belirtilerek “Bunun temel sebebi işçilerin devamlı girdi çıktı yapılarak çalıştırılmasıdır. Böylece işçiler kıdem tazminatını hak etmeyecek bir nedenle ya işten çıkarılıyor ya da istifası alınıyor. Böylece işçilerin kıdemi sıfırlanıyor ve iş hukukunun sağlamış olduğu haklardan (kıdem ve suç duyurusu tazminatı ile işsizlik ödeneği) alması engelleniyor. SGK verileri kıdem sıfırlaması uygulamasının tahminlerden fazlaca daha yüksek bulunduğunu gösteriyor” ifadelerine yer verildi.
İSTİFA SAYISI 53 MİLYON 569 BİN
İşten çıkış bildirgelerinin kodlara gore dağılımı meydana getirilen raporda işten çıkış bildirgelerinin neredeyse yarısının işçinin çekilme etmesi kanalıyla gerçekleştiği açıklandı. Raporda işverenlerin, kıdem tazminatı ödememek için işçileri istifaya zorladığı aktarıldı.İşten çıkış bildirgelerinde işçinin istifasının ilk sırada yer almış olduğu belirtilen raporda şu bilgilere yer verildi: “Kod-3 olarak da malum ‘işçinin istifası’ ile işten ayrılanların sayısı 53 milyon 569 bindir. Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafınca feshedilmesi işçinin kıdem, suç duyurusu tazminatı ve işsizlik ödeneğinden yararlanamaması anlamına geliyor. Bu yüzden işten çıkış bildirgelerinin yarısından fazlasını işçinin kendi isteğiyle belirsiz iş sözleşmesinin feshini oluşturması beklenir bir durum değildir.”
İŞTEN ATILANLARIN YÜZDE 84’Ü KIDEM TAZMİNATI ALAMADI
İşten çıkış bildirgelerine gore işçilerin yüzde 80’den fazlasının kıdem tazminatı alamadığı belirtilen raporda çıkış bildirgelerinin şaibeli olduğu aktarıldı.Raporda “İşten çıkış sebeplerine gore kıdem tazminatı alabilenler ile alamayanların dağılımı işçilerin yüzde 78 ile yüzde 84’ünün işten çıkış bildirgelerinin kıdem tazminatı hak edemeyecek şekilde düzenlendiğini göstermektedir. 2021’de işten çıkarılanların yüzde 84’lük benzer biçimde büyük bir bölümünün kıdem tazminatına erişemediği görülmektedir. 2021’de 16,8 milyon olan toplam işten çıkışı meydana gelen işçinin 14,1 milyonu kıdem tazminatı alamamıştır.”
1,5 MİLYON İŞÇİ KOD-29 İLE TAZMİNATSIZ KOVULDU
2015-2018 içinde işten çıkışı gerçekleşen işçilerin yüzde 77 ile 78’inin kıdem tazminatı alamadığı aktarılan raporda şu bilgilere yer verildi: “Bu oran 2019’da yüzde 75,8’e gerilemiş ve 2020’de ise yüzde 82,5’e terfi etmiştir. 2020 ve 2021’deki yükselişin sebebi işten çıkarma yasağıdır. 2020-2021 içinde Kod-3’ün toplam işten çıkış bildirgelerindeki oranının olağandışı artmasıyla beraber kıdem tazminatına erişemeyecek şekilde iş sözleşmesi sona erdirenlerin oranı daha da terfi etmiştir. 2015-2021 döneminde Kod-29 sebebi öne sürülerek 1 milyon 461 bin işçinin iş sözleşmesi İş Kanunu’nun 25-II. maddesi kapsamında feshedildi.”DİSK-AR salgın sürecinde SGK’den ‘işten çıkarmalara’ ilişkin verileri talep etmiş sadece SGK bu talebi yerine getirmemişti. DİSK mevzuyu yargıya taşımıştı. 16 aylık sürecin arkasından hukuk mücadelesini DİSK’in kazanmasıyla SGK verileri paylaşmak mecburiyetinde bırakılmıştı.
Yoruma kapalı.